ABD federal hükümetinin Kongre'deki bütçe anlaşmazlığı nedeniyle 1 Ekim'de kapanması 25'inci gününe girerken, bu durum ülke ekonomisine ilişkin bazı kritik resmi verilerin akışını sekteye uğratıyor.
Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), haftalık işsizlik başvuruları verilerini veya 3 Ekim'de yayınlanması beklenen tarım dışı istihdam raporunu yayınlamadı.
Enflasyon verilerinden de sorumlu olan BLS, geçtiğimiz hafta beklenen üretici fiyatları endeksi verisi açıklamasını atlayarak, dün gecikmeli olarak tüketici enflasyonu verilerini açıkladı.
Sonuç olarak, ABD tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) Eylül ayında aylık %0,3, yıllık ise %3 ile beklentilerin altında arttı. Değişken enerji ve gıda fiyatlarını içermeyen çekirdek enflasyon da aylık %0,2 ve yıllık %3 ile beklenenin altında gerçekleşti.
Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt, verilere ilişkin değerlendirmesinde, ABD Başkanı Donald Trump'ın ekonomi politikaları sayesinde enflasyonun piyasa beklentilerinin altında kaldığını belirterek, “Hükümetin kapalı kalmasını tercih eden Demokratlar muhtemelen Ekim enflasyon raporunun kaçırılmasına neden olacak, bu da işletmeleri, piyasaları, aileleri ve Fed'i kargaşaya sürükleyecek.” dedi.
Alternatif veriler piyasaya ışık tutuyor
Resmi verilerin yokluğunda, ADP Araştırma Enstitüsü'nün ülkedeki özel sektör istihdamına ilişkin raporu ve Challenger, Gray & Christmas'ın işten çıkarmalara ilişkin raporu gibi alternatif yayınlarda işgücü piyasasının durumuna ilişkin işaretler arandı.
ADP raporuna göre ABD'de özel sektör istihdamı Eylül ayında artış beklentilerinin aksine 32 bin kişi azaldı.
ABD merkezli işverenlerin açıkladığı işten çıkarma sayısı da bu yılın Ocak-Eylül döneminde 946 bin 426 ile 2020'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Bej Kitap gibi Fed saha raporları, tüketici harcamalarının son haftalarda hafif düştüğünü ortaya çıkardı.
BLS'nin yayınladığı son verilere göre ABD'de tarım dışı istihdam ağustos ayında beklentilerin altında 22 bin kişi artarken, işsizlik oranı da %4,2'den %4,3'e yükseldi.
Fed yetkilileri risk dengesine dikkat çekti
Fed Başkanı Jerome Powell, geçen hafta bir etkinlikte yaptığı konuşmada, hükümetin kapatılması nedeniyle bazı verilerin açıklanmasının ertelendiğini ancak eyalet düzeyindeki işsizlik başvuruları ve ADP gibi verilere baktıklarını söyledi.
İstihdama yönelik aşağı yönlü risklerin artmış gibi göründüğünü kaydeden Powell, bunun risk dengesi değerlendirmesini değiştirdiğinin altını çizdi.
İstihdam ve enflasyon hedefleri arasındaki gerilimi yönetirken Powell, risksiz bir politika yolunun olmayacağını vurguladı.
İlginç bir şekilde, diğer Fed yetkilileri arasında hâlâ hedefin üzerinde seyreden enflasyon ile zayıflayan işgücü piyasası arasında nasıl bir denge kurulacağı konusunda anlaşmazlıklar var.
Bazı yetkililer enflasyonun hâlâ yüksek olduğunu ve faiz indirimlerinin riskli olduğunu savunurken, bazıları da yavaşlayan işgücü piyasası nedeniyle “temkinli faiz indirimi” istiyor.
Geçen ay Trump tarafından Fed yönetim kuruluna atanan Stephen Miran, faiz oranlarının aşırı yüksek olduğu gerekçesiyle daha hızlı faiz indiriminden yana.
Fed'in temkinli duruşunu sürdürmesi bekleniyor
Analistler, temel ekonomik göstergelerin açıklanmasında yaşanan kesintinin Fed'in ekonomik görünümü değerlendirmesini ve politika yönünü belirlemesini zorlaştırdığını söylüyor.
Analistler, sınırlı veri akışının Fed'in 28-29 Ekim para politikası toplantısında karar alma sürecini belirsiz bıraktığına dikkat çekerken, Fed'in “veri karanlığında” temkinli duruşunu muhtemelen sürdüreceğini belirtiyor.
Analistler, piyasalarda faiz oranlarının 25 baz puan indirilerek yüzde 3,75-4,00 aralığında beklendiğini söylüyor ve kapanışın daha da devam etmesi durumunda Aralık toplantısı öncesi veri akışının daha da kritik olacağına işaret ediyor.
“Tüketici fiyatlarındaki artışın beklenenden düşük olması faiz indirimine yeşil ışık yaktı”
Oxford Economics USA baş ekonomist yardımcısı Michael Pearce, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede şunları söyledi: “Eylül ayında tüketici fiyatlarının beklenenden az artması, önümüzdeki hafta faiz indirimine yeşil ışık yakıyor.” dedi.
Ancak Pearce, önümüzdeki yılın büyük bölümünde enflasyonun yüzde 2'den yüzde 3'e yakın olmasının beklendiğini ve piyasanın 2026'ya ilişkin faiz indirimi beklentilerinin “çok agresif” göründüğünü vurguladı.
Pearce, “Fed'in önümüzdeki yıl genişleme hızını yavaşlatmak için üç faiz indirimi yapmasını bekliyoruz” dedi. dedi.
Tarifelerin mal fiyatlarını yukarı çekmeye devam ettiğine işaret eden Pearce, gümrük vergilerinin manşet enflasyona 0,4 puan katkı sağlayacağının tahmin edildiğini söyledi.
Pearce şunları söyledi: “Fed'i istihdam piyasası koşullarının son haftalarda iyileştiğine dair ikna edecek bir veri bulunmadığından gelecek hafta faiz indirimi kesin görünüyor. Ekonomiye yönelik aşağı yönlü riskler azaldıkça, enflasyon riskleri Fed'in gelecek yılki düşüncesinde daha ağır basacak ve bu da daha ılımlı bir faiz indirimi hızını haklı çıkaracak.” değerlendirmesini yaptı.
“İşgücü piyasasına yönelik riskler aşağı yönlü”
American Enterprise Institute (AEI) kıdemli uzmanı Steven Kamin de veriler beklenenden düşük olsa da yıllık %3 olan enflasyonun hala Fed'in %2 hedefinin üzerinde olduğuna dikkat çekti.
Kamin, 4 yılı aşkın süredir bu hedefe ulaşılamadığına dikkat çekerek, tarife kaynaklı fiyat artışlarının yolda mı yoksa enflasyon beklentilerinin istikrarlı mı kalacağının henüz belli olmadığını belirtti.
Kamin, işgücü talebinin zayıf göründüğünü, işsizlik oranının artmamasının nedeninin de işgücü arzının zayıflaması olduğunu söyledi.
Herkes gibi kendisinin de Fed'in gelecek hafta yeniden faiz indirimi yapmasını beklediğini kaydeden Kamin, şunları söyledi: “Bu bir 'zarar vermeme' kararı olacak çünkü enflasyon kontrolden çıkmış gibi görünmüyor ve işgücü piyasasına yönelik riskler aşağı yönlü. Kapatma yakında sona erer ve veriler yeniden açıklanmaya başlarsa Fed, Aralık ayında stratejisini yeniden değerlendirme fırsatına sahip olacak.” dedi.
“Fed’in odağı işgücü piyasasının zayıflamasına kayıyor”
Fitch Ratings'in ABD ekonomik araştırma başkanı Olu Sonola da son enflasyon verilerinin Fed için bir rahatlama kaynağı olduğunu ve muhtemelen gelecek hafta bir faiz indirimini engellemeyeceğini söyledi.
Sonola şunları söyledi: “Garip görünse de, Fed önümüzdeki birkaç ay boyunca enflasyonun %3 civarında kalmasından memnun olacak. Tarifelerin fiyatlar üzerindeki etkisi genel olarak sınırlı kalsa da, odak noktası zayıflayan işgücü piyasasına kayıyor gibi görünüyor.” değerlendirmesini yaptı.
Gelecek haftaki faiz indiriminin “sigorta” amaçlı olabileceğini söyleyen Sonola, hükümetin Aralık ayına kadar yeniden açılmasının ve Fed'in istihdam verileriyle ilgili daha net bir tabloya sahip olmasının umduğunu açıkladı.
Sonola, Fed'in ADP'nin özel sektör istihdam verileri ve devletin işsizlik başvuruları verileri gibi alternatif verilere daha fazla ağırlık vereceğini vurgulayarak, ADP verilerinin Eylül ayında iş kayıplarını gösterdiğini, eyalet düzeyindeki verilerin ise nispeten daha istikrarlı olduğunu söyledi.